Macht en invloed

De Statenverkiezingen zijn weer achter de rug. Zowel in de campagne als op de uitslagenavond stond de samenstelling van de Eerste Kamer centraal. De vraag of het kabinet Rutte door zou kunnen gaan met een nieuwe Eerste Kamer, leek het enige belangrijke punt te zijn.

Nu is die vraag beslist van belang. Het zou na 12 jaar instabiliteit in Den Haag goed zijn wanneer eindelijk eens een kabinet de volle periode zou uitzitten. Ik zou het nu echte over een ander punt willen hebben. De achtergrond van de vraagstelling is de gedachte dat een kabinet op voorhand moet kunnen rekenen op een meerderheid in beide Kamers. Als de Eerste Kamer dan te lastig is, vinden sommige politici dat zij maar moet worden afgeschaft. Die gedachte is echter een miskenning van ons staatsrecht.

Wij hebben in Nederland een stelsel waarbij de regering (Koning met ministers) de steun van het parlement (Eerste en Tweede Kamer) moet verwerven voor wetten en voor verschillende maatregelen. Dit stelsel biedt een waarborg tegen machtsmisbruik door de regering. De laatste decennia is er echter een gewoonte ontstaan om bij de start van een kabinet zulke afspraken met de coalitiefracties te maken, dat die steun voor regeringsvoorstellen altijd zeker is. Zo kan het parlement niet meer kritisch zijn. Daardoor kan het machtsmisbruik alsnog ontstaan. Dan is het goed dat er een Eerste Kamer is, die in 2012 niet bij de afspraken betrokken is geweest en wel kritisch kan zijn. Machtsmisbruik kan ook aan de andere kant voorkomen. Als partijen als belangrijkste doel hebben een kabinet te laten vallen, ongeacht het onderwerp waarover het op dat moment gaat, dan is dat net zo goed machtsmisbruik.

Wat een regering voorstelt, is niet automatisch goed. Wat een oppositie wil, is dat evenmin. In gezamenlijk debat komt ook niet altijd de beste oplossing naar voren, maar de kans is wel veel groter. Dat vraagt van de regering om open te staan voor wijzigingen op de eigen voorstellen. Het vraagt van alle partijen te streven naar de beste oplossing, waarbij je soms tot de conclusie komt dat je het voorstel niet kunt steunen, maar een andere keer dat dit voorstel misschien toch de beste keuze is. Een open houding aan beide kanten is de beste waarborg voor een zorgvuldig bestuur en zo een garantie tegen machtsmisbruik.

Roelof Veen, gemeenteraadslid ChristenUnie