Harde geruchten rond de fluisterbus

De meest zuinige en milieuvriendelijke bus, The Whisper, is ook in financieel opzicht een opvallend fenomeen. Minstens twee pogingen om particuliere investeerders aan te trekken liepen stuk. Dat kwam omdat bleek dat octrooien en patenten op de aandrijving van de fluisterbus, onderdelen waarmee geld kan worden verdiend, zijn ondergebracht in belastingparadijzen en dat geld daarvoor in de zakken van ‘trusts’ verdwijnt.

De gemeente Apeldoorn droeg ongeveer 250.000 euro bij, zo blijkt uit een staatje dat op de gemeentelijke website te vinden is. Dat geld is gestoken in een zogenaamde PPS, een Publiek Private Samenwerking, een samenwerkingsverband tussen overheid en bedrijfsleven. In totaal is door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de provincie en de gemeente bijna 3 miljoen euro in het project gepompt.

Vergroening van de publiciteit
Volgens de gemeente Apeldoorn is The Whisper een investering om na te gaan of milieudoelstellingen haalbaar zijn. Onderzoeksinstituut TNO heeft in het verleden echter al metingen naar onder meer het brandstofverbruik verricht. Die worden in de Apeldoornse testomgeving alleen maar herhaald. Het heeft er dus de schijn van dat zakelijke successen worden ondersteund met gemeenschapsgeld. “Veolia, Eneco, e-Traction, de Centrale overheid, de provincie Gelderland & de gemeente Apeldoorn hebben de handen ineen geslagen om van het Whisper-concept een succes te maken,” zo wordt gemeld op de website van The Whisper. Of bijvoorbeeld de gemeente Apeldoorn voorwaarden heeft gesteld aan de investering, zeker als de fluisterbus een succes mocht worden, dat is tussen alle voordelen voor mens en milieu niet echt te ontdekken.

Succes in Azië
Op 24 september 2009 bleek dat Apeldoornse bedrijf e-Traction waarschijnlijk op termijn tweeduizend stadsbussen in Zuid-Korea stil en energiezuinig gaat maken. Rens Smit (PvdA-raadslid in Apeldoorn) legde naar aanleiding daarvan de vraag voor aan B&W. Hij stelt: “bij een succesvol project waarin subsidie is verstrekt, is het mogelijk om (een deel van) de subsidie terug te laten vloeien. Navraag leert dat dit niet het geval is. Er zijn kennelijk geen afspraken gemaakt tussen de gemeente en het bedrijf dat de Whisper maakt.” Gelet op de verzakelijking en versobering in overheidsbeleid had dat uiteraard eigenlijk wel moeten gebeuren, maar misschien is de gemeentelijke politiek te gretig geweest om op milieugebied te ‘scoren’.

Goede sier maken met milieu-aspecten
E-traction lijkt een belangrijke troef in handen te hebben door als eerste een milieu-vriendelijke en betaalbare alternatieve krachtbron te ontwikkelen voor grootschalig gebruikte voertuigen. Elke Whisper-bus heeft een krachtige elektromotor die het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot halveert. De fluisterbus is ook nog eens stil en bijna geruisloos. Dat de op 9 juli 2009 gepresenteerde fluisterbus in Apeldoorn bijdraagt aan de doelstelling om een schone luchtkwaliteit in ondermeer de Stationsstraat realiseren, is dus een positief punt. Kritische kanttekening is dan dat het wel een erg forse bijdrage betreft aan het welzijn van een relatief kleine groep Apeldoorners. In de wandelgangen is te horen dat milieu-aspecten beter uit de verf zou komen als bij het verlenen van openbaar vervoerconcessies de voorwaarde zou worden opgenomen om de huidige stadsbussen binnen een bepaalde termijn te vervangen door exemplaren met ‘wielnaafaandrijving’.

Imagoversterking kost echt geld
Stiller, zuiniger en schoner, is een goede doelstelling. Daar zijn vriend en vijand het wel over eens. Dan wordt busvervoer echt milieuvriendelijk, zoals wordt aangegeven op de website van The Whisper. Dat reizigers twee jaar lang kunnen ‘kennismaken met deze revolutionaire en comfortabele stadsbus’ is een mooi gebaar, maar mogelijk is het beter als het daarbij niet blijft. Er kunnen vraagtekens gezet worden bij nog een proefproject. Op de website van the Whisper staat namelijk: “De eerste stadsbus die puur elektrisch kan rijden – zonder ondersteuning van een andere krachtbron – is een feit.” En even verderop: “De technologie is de tekentafel ontgroeid. Direct beschikbaar, klaar voor gebruik.” Het testen heeft de schijn dus tegen dat de test ondergeschikt is aan het creëren van een groen imago van de bouwer. Dat het bouwen aan het imago vooral gefinancierd wordt met gemeenschapsgelden, lijkt een boeiende vraag, bijvoorbeeld aan wethouder Metz, die zelfs de loftrompet stak op de Koreaanse televisie.

Bijdragen aan The Whiper
Ministerie van Verkeer & Waterstaat € 2.090.000
Provincie Gelderland € 692.000
Gemeente Apeldoorn € 250.000
Veolia Transport € 23.000
e-Traction € 32.000
totale projectbedrag ruim € 3.000.000